Конспект НОД в средней группе
Воспитатель: Бадзиева М. Т.
апрель 2022 год
Темӕ: «Хур уазӕгуаты сабитӕм»
Нысан: Сабитӕн уалдзæджы рæстæджы тыххæй æмбарынæдтæ фидар кæнын; цæмæй уыной, æнкъарой, æрдзы цы ивддзинæдтæ цæуы, уыдон; цæмæй зоной æрдзы афонты кæрæдзиимæ барын, фиппайой сын сæ сæйраг бæрæггæнæнтæ. Уæрæхдæр кæнын сабиты зонындзинæдтæ хъæддаг æмæ хæдзарон цæрæгойты тыххæй.
Рæзын кæнын сæ логикон хъуыдыкæнынады бындуртæ, лæмбынæгдзинад, сабиты хъусдард, кусын сæ ныхасы рæзтыл..
Цымыдис кæнын сабиты, цæмæй æрдз хуыздæр базоной, кæрæдзийæн æххуыс кæныныл, цæрæгойтыл æнувыд æмæ иузæрдыг уæвыныл сæ ахуыр кæнын.
Архайæн фæрæзтæ:
Цæстуынгæ: Нывгонд хур, дзаумаауындзӕнтӕ, компьютер, проектор, стъол, бандон, скъапп, хъазӕнтӕ: хӕдзарон ӕмӕ хъӕды фос, фӕйнӕг, геометрион фигурӕтӕ: зиллакк, ӕртӕкъуымӕг, цыппаркъуымӕг.
Ахуыры нывæст
Хъ: Сабитӕ, абон махмӕ ӕрбацыдысты уазджытӕ. ӕмӕ сын «Уӕ бон хорз» зӕгъӕм . Тынг хорз. Ракӕсут- ма ныр мӕнмӕ. Цӕмӕй хорз бакусӕм, уый тыххӕй нӕхи ӕрцӕттӕ кӕнӕм ӕмӕ гимнастикӕ скӕнӕм.
Райсомӕй хуримӕ фестӕм, (къухтӕй тымбыл ныв кӕнынц)
Цъиутимӕ иумӕ тӕхӕм, (къухтӕ тӕхынц)
Къухтӕ кӕрӕдзимӕ раттӕм, (къухтӕ размӕ)
Иумӕ хӕларӕй цӕрӕм. (къухтӕ кӕрӕдзимӕ раттынц)
Хъ: Цӕттӕ стут хъусын, уынын, дзурын ӕмӕ мӕ фарстатӕн дзуаппытӕ дӕттынмӕ?
С: Цӕттӕ стӕм!
Хъ: Мӕ хъустыл цыдӕр уынӕр хъуысы. Цымӕ уый цы уаид? Чи ӕрбацыд махмӕ?
С: Махмӕ ӕрбацыд Хур.
Хъ: Хур мӕ фӕрсы кӕдӕм ӕрбацыд?
С: Нӕ рӕвдауӕндонмӕ ӕрбацыд.
Хъ: Цы хуыйны уӕ группӕ?
С: Нӕ группӕ хуыйны Фыранк (слайд1)
Хъ: Цы хуыйны уӕ горӕт?
С: Нӕ горӕт хуыйны Беслӕны хъӕу (слайд 2)
Хъ: Уӕ райгуырӕн бӕстӕ та?
С: Мах цӕрӕм Ирыстоны (слайд 3)
Хъ: Сабитӕ ӕмӕ нӕм цавӕр хур ӕрбацыд: хъӕлдзӕг ӕви ӕнкъард?
С: Ӕнкъард хур у.
Хъ: Цӕмӕй бӕрӕг у?
С: Хур кӕуы, цӕстысыгтӕ хауынц, йӕ былтӕ бынмӕ ӕруагъта, нӕй йын тынтӕ.
Хъ: Сабитӕ, фӕнды уӕ хур бахъӕлдзӕг кӕнын? Балӕвар ма йын кӕнут тынтӕ, мӕнӕ ацы алыхуызон дзаумаауындзӕнтӕй. Цыхуызӕн сты? (урс, бур, сырх)
Хъ: Ацы хуызтӕ (урс, бур , сырх) ма кӕм фенут арӕх?
С: Ирыстоны тырысайыл. (слайд 4)
Хъ: Цыхуызон тын балӕвар кодтай , Вадим? Ды та, Радион?
Хъ: Алчидӕр уӕ зӕгъӕд хурӕн цӕмӕй ма ӕнкъард кӕна.
С: Ма ӕнкъард кӕн хур!
Хъ: Иумӕ зӕгъӕм: « Иу, дыууӕ, ӕртӕ- хур ӕрттивгӕ кӕ!»
Хъ: Куыд аивта хур? Цавӕр у?
С: Хъӕлдзӕг у, худы, нал кӕуы, тымбыл, бур, сызгъӕрин.
Хъ: Сабитӕ, хур мын сусӕгӕй мӕ хъусы зӕгъы уе ӕппӕӕн дӕр : «Стыр бузныг» ӕмӕ нын бацӕттӕ кодта хъӕзтытӕ ӕмӕ куыстытӕ.
Хъ: Хуры фӕнды уемӕ ӕмбӕхсджытӕй ахъазын. Сымах сыхгӕнут уӕ цӕстытӕ, хур та йӕхи ӕмбӕхсдзӕн. (стъолы бын, бандоны фӕстӕ, скъаппы сӕр…) Кӕм бамбӕхсти хур?
Хъ: Стъол, бандон, скъапп- уыдон цы сты?
С: Уыдон сты хӕдзары дзаума.
Хъ: Хур мӕ фӕрсы цавӕр афӕдзы афон у уынджы?
С: Уалдзӕг ралӕууыд. (слайд 5)
Хъ: Цӕмӕй бӕрӕг у?
С: Мит атади, хур ӕрттивгӕ кӕсы, цъиутӕ зарынц, бӕлӕстыл сыфтӕ фӕзынд, цъӕх кӕрдӕг ӕрзади, дидинджытӕ рӕзынц.
Цъывви-цъывви, цъиу-цъиу-цъиу!
Бæласæй ныззарыд цъиу.
Уалдзæг, уалдзæг, тавы хур!
Цъиу-цъиу-цъиу, цъыбар-цъыбур!
2. Худы уалдзæг махмæ,
Бахъарм зæхх дæр ныр,
Бахъæлдзæг ис хурмæ
Дидинты быдыр.
Хъ: Базыдтат ацы дидинджытӕ? (слайд 6)
С: Уыдон сты: Малусӕг, къаппа- къоппа, мать и мачеха
Райхъал дуне, зарынц дæттæ,
Хур йæ зынг цæстæй æркасти.
Махмæ æрдзы буц лæвæрттæй
Абон малусæгты баст и.
Физминуткӕ: Къаппа- къоппа, къӕбӕлдзыг,
Къаппа- къоппа дӕлвӕдзыг,
Къаппа- къоппа уӕлвӕдзыг!
Хъ: Радзурут ма хурӕн хъӕды сырдтӕ цы кусынц уалдзӕг?( слайд 7)
С: Арс райхъал и ӕмӕ рахызт йӕ лӕгӕтӕй, тӕрхъус, рувас, тыртына аивтой сӕ кӕрцытӕ. Зымӕг тӕрхъус уыди- урс, уалдзӕг та- фӕныкхуыз
Хъ: Кӕмӕй тӕрсы тӕрхъус?
С: Тӕрхъус тӕрсы рувасӕй, бирӕгъӕй.
Хъ: Хъуыды кӕнут хъӕбатыр тӕрхъусы тыххӕй ӕмдзӕвгӕ?
Хъæды цæрынц тæрхъустæ.
Уыдон ысты хъилхъустæ.
Иу тæрхъус фæхъæр кодта:
«Ауадзут мæ, тæппудтæ,
Нал тæрсын æз бирæгъæй.
Бирæгъы мæ хъилхъустæй
Æз фæтæрон а хъæдæй».
Хъ: Мӕнӕ ацы сырдтӕ та чи сты? Кӕм цӕрынц? Ранымайут ма сӕ.
С: Хӕдзарон фос (куыдз, хъуг, гӕды, сӕгъ, бӕх)
Хъ: Нӕ цӕрӕгойтӕ схӕццӕ сты ӕмӕ нын хур радта куыст цӕмӕй сӕ адих кӕнӕм сӕ цӕрӕнбынӕттӕм.
Хъ: Хуры куыст та бакодтат ӕмӕ нӕ хур ноджы тынгдӕр бахъӕлдзӕг. Фӕнды йӕ уемӕ ахъазын.
Хъазт: «Хур ӕмӕ къӕвда»
Къæвда уары,уары!
Бæлас зайы, зайы.
Къæвда уары,уары!
Кæрдæг зайы, зайы
Нал ис къæвдайæн кæрон,
Цъиутæ цадæй нуазынц дон
Сырдтæ рæзынц, рæзынц
Къæвда банцадис,
Хур та ракастис
Хъ: Сабитӕ, хорз ахъазыдыстӕм. Хуры фӕнды баулӕфын, фӕлӕ йын хӕдзар нӕй. Баххуыс ма йын кӕнӕм хӕдзар саразын.
Хъ: Мӕнӕ нӕм ис алыхуызон геометрион фигурӕтӕ. Цавӕр сты? Цыхуызон?
С: Зиллакк, ӕртӕкъуымӕг, цыппаркъуымӕг.
Хъ: Цавӕр фигурӕйӕ ис скӕнӕн хӕдзар, хӕдзары сӕр, рудзынг?
Хъ: Сабитӕ, хур уын бузныг зӕгъы ӕмӕ йӕ хӕдзармӕ улӕфынмӕ цӕуы.